موانع و فرصت های تجارت با اوراسیا در برنامه میز اقتصاد بررسی و اقدامات سازمان توسعه تجارت در این زمینه تشریح شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان توسعه تجارت، فرصت ها و موانع توافق نامه تجارت آزاد با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا موضوعی بود که در برنامه میز اقتصاد شبکه اول سیما به آن پرداخته شد، در این برنامه میرهادی سیدی، مشاور امور بین الملل سازمان توسعه تجارت، ولی کالجی، کارشناس مسائل اورآسیا، احد ذورحمی، دبیر انجمن ستصا و امیر عابدی، رئیس کمیسیون صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی حضور داشتند.
در ابتدای این برنامه میرهادی سیدی، مشاور اموربین الملل سازمان توسعه تجارت با اشاره به استفاده دیگر کشورها از موضوع موافقت نامه ها در صادرات گفت: میانگین صادرات جهان که از نفع و امتیاز موافقت نامه استفاده می کند بیش از نصف صادرات جهانی است؛ این در حالی است که حدود 5 درصد صادرات غیرنفتی تحت پوشش توافق هایی که با کشورهای دیگر داریم صورت می گیرد و این موضوع شکافی برای ما نشان می دهد.
وی ادامه داد: ما از ظرفیت موافقت نامه های تجاری برای بسترسازی توسعه صادرات به میزانی که در جهان استفاده می کنند، استفاده نکردیم؛ این موافقت نامه اولین موافقت نامه تجارت آزادی است که تعرفه حدود 80 درصد اقلام کالایی از هر دو طرف را به صفر می رساند و زمینه خوبی برای خلق تجارت و منحرف کردن تجارت دارد.
سیدی افزود: کشورهای اورآسیایی پیش از این موافقت نامه، نیازهایی از سایر کشورها وارد می کردند بعد از این موافقت نامه ماخذ و منشا این نیازها منحرف و از ایران تامین می شود و همین اتفاق برای ما هم رخ می دهد. این موضوع از این حیث واجد اهمیت است به طور مثال کشور ترکیه 22 موافقت نامه تجارت آزاد دارد یعنی با 22 شریک مهم تجاری تعرفه ها را صفر کرده و تجار از این فرصت استفاده می کنند.
مشاور اموربین الملل سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه این اولین موافقت نامه جدی تجارت آزادی است که ایران در حال انعقاد آن است گفت: حدود یک سال و نیم چیش مذاکراتمان آغاز شد و هفته گذشته هم در اصفهان با 5 کشور اتحادیه اقتصادی اورآسیا مذاکراتمان ادامه داشت. موافقت نامه تجارت آزاد موافقت نامه ای پیچیده و بین 150 تا 200 صفحه متن این موافقت نامه است و در 9 فصل ضوابط و موازینی که باید دو طرف مبتنی بر آن تجارت خودشان را سامان دهند تدوین می شود.
وی یادآور شد: تقریبا متن را تا حد زیادی به اتمام رساندیم و وارد فهرست محصولات شدیم، در حوزه محصولات کشاورزی تا حد زیادی پیشرفت هایمان خوب بود و از دور بعدی وارد محصولات صنعتی خواهیم شد. اتحادیه اورآسیا اعلام کرده در اغلب محصولات صنعتی اگر از طرف ایران هم آمادگی وجود داشته باشد تعرفه ها را حذف کنیم.
وی با بیان اینکه نیاز به سه دوره مذاکرات دیگر است گفت: انتظارمان این است سه دوره بعدی مذاکرات ادامه پیدا کند، در مرداد ماه مجددا دور بعدی مذاکرات را خواهیم داشت و در طول این سه دور به پای امضا خواهیم رسید.
سیدی در خصوص اقدامات سازمان توسعه تجارت در خصوص برقراری ارتباط میان تجار ایران و کشورهای عضو اوراسیا گفت: موافقت نامه های تجاری وقتی منعقد می شوند به خودی خودشان موثر واقع نمی شوند مگر اینکه تجار و فعالین اقتصادی عنایت داشته باشند؛ از همین الان از تولید کنندگان مهم کشور و فعالین اقتصادی دعوت می کنم تمرکز بازاریابی شان را روی این بازار متمرکز کنند و منتظر اتمام مذاکرات و اجرایی شدن موافقت نامه نباشند.
وی افزود: بعضی از تمهیدات باید سال ها پیش برای بازار رخ بدهد، تمرکز استراتژی بازاریابی شان را تنظیم کنند، حضور به عنوان شاهد در این بازار داشته باشند، ممکن است تا یک سال هیچ تجارتی انجام ندهند اما مطالعات بازار را انجام دهند که بتوانند در بازار ورود و نفوذ داشته باشند. به طور مثال یکی از شرکت های ایرانی حدود دو سال مطالعات بازاریابی را در این بازار انجام داد و ظرف یک سال با ورود خودش یک شرکت آلمانی را از بازار اورآسیا حذف کرد، وقتی سنجیده بخواهید حرکت کنید این امکانپذیر است.
مشاور اموربین الملل سازمان توسعه تجارت خاطرنشان کرد: بازاری که وجود دارد بازار بسیار بزرگی با حدود 180 میلیون جمعیت و 400 میلیارد دلار واردات و بعضی سال ها نزدیک 300 میلیارد دلار واردات از جهان است، غرابت جغرافیایی و فرهنگی داریم و امکان این که اگر تولید کننده ای در این بازار تمرکز کند و ورود و نفوذ سنجیده ای داشته باشد شاید به هیچ بازار دیگری نیاز نداشته باشد.
وی افزود: سازمان توسعه تجارت با استقرار رایزنان بازرگانی در این بازارها به نوعی کمک تخصصی به شرکت ها ارایه می دهد، گاهی اوقات اگر مشکلاتی باشد از طریق رایزنان بازرگانی حل می شود.
سیدی در خصوص تعداد رایزن های بازرگانی در کشورهای اوراسیا گفت: یک زمانی تعداد رایزن بازرگانی به 24 افزایش پیدا کرده بود که فعلا فقط در ارمنستان و روسیه رایزن داریم. مشکلاتی برای اعزام رایزن ها بوده، مهمترین بازارهای این حوزه ارمنستان و روسیه هستند که رایزن بازرگانی مستقر دارند، رایزن برای بلاروس هم انتخاب شده و به زودی اعزام خواهد شد.در قزاقستان سال ها رایزن داشتیم که در برنامه اعزام قرار دارد.
مهمترین چالش، زبان روسی است
در ادامه کالجی، ، کارشناس مسائل اورآسیا در خصوص مواردی که تجار باید به آن در تجارت با اوراسیا توجه کنند گفت: حوزه اورآسیا از نظر جغرافیایی آسیای مرکزی، قفقاز، فدراسیون روسیه و دریای خزر وسیع است، از نظر تنوع فرهنگی، زبانی و قومی بسیار متنوع است؛ در عین حال باید توجه داشته باشیم ما دارای سابقه بسیار طولانی تاریخی، زبانی و فرهنگی با این منطقه مخصوصا با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز هستیم.
وی ادامه داد: تجارت ما با این منطقه بسیار طولانی است، یکی از دلایلی که در دوران گذشته زبان فارسی زبان مسلط منطقه بود این نبود که زبان فارسی فقط زبان شعر یا زبان دربار و حکومت ها بود، زبان فارسی زبان قراردادهای تجاری بود، سطح تجارت ایران با منطقه از راه ابریشم، مسیرهای دریایی، دربند و داغستان بالا بود.
کالجی خاطرنشان کرد: تجار باید به طور مداوم در نمایشگاه های تخصصی و تجاری در کشورهای منطقه شرکت کنند، آقای سیدی و همکارانشان در سازمان توسعه تجارت، اتاق های بازرگانی و رایزن های بازرگانی ما در کشورهای منطقه باید فضا و شرایطی را فراهم کنند که به صورت دوره ای و منظم نمایشگاه های تجاری محصولات ایران در آنجا برگزار شود.
وی افزود: تدابیری اندیشیده شود تا تجار آنها به کشورمان بیایند و ارتباط بی واسطه و مستقیم برقرار شود. یکی از مشکلات ما در حوزه اورآسیا زبان روسی است که نیاز به مترجم است، گاهی اوقات از تاجیکانی که در این حوزه به ویژه در روسیه شرکت های ما می توانند از ظرفیت کرسی های ایران شناسی در کشورهای منطقه استفاده کنند، یعنی روس قزاق یا ارمنی که در کرسی ایران شناسی زبان فارسی می خواند از آنها به عنوان مترجم و مشاور استفاده کنند.
این کارشناس مسائل اورآسیا یادآور شد: هم یک کار اقتصادی است، هم نیاز شرکت ها برطرف می شود، هم باعث می شود کرسی های ایران شناسی و نفوذ فرهنگی ما در منطقه تقویت شود؛ این کاری است که شرکت های ترکیه به طور مشخص در منطقه انجام می دهند.
وی تاکید کرد: نکته دیگری که مهم است این است که ما نباید تصویر آرمانی و باغ سبزی از اورآسیا در داخل کشور ترسیم کنیم. بسیار خوشحال شدم که شما به چالش ها و موانع اشاره کردید تجار و شرکت های ما باید توجه داشته باشند که مسیر، مسیر همواری نیست اگر پیچیدگی های حقوقی را ندانند، اگر با یک مشاور حقوقی در قراردادها جلو نروند، اگر اتاق های بازرگانی را به عنوان حکم و داور در جریان قراردادهایشان قرار ندهند که اگر اختلافی پیش آمد اتاق های بازرگانی در جریان باشد؛ اگر با چشم باز حرکت کنیم این روند می تواند یک فرصت برای ما باشد.
کالجی یادآور شد: در فضای رسانه ای و تحلیلی کشورمان در سه چهار سال اخیر مطرح شده ایران عضو اتحادیه نشده و نمی خواهد بشود ایران چون در جغرافیای اورآسیا نیست، کشورهای خارج از جغرافیای اورآسیا مثل ایران در دو حالت با اتحادیه همکاری دارند یا با تجارت ترجیحی که همین الان هستیم یا تجارت آزاد که ما در مرحله ارتقا از تجارت ترجیحی به آزاد هستیم.
وی افزود: نزدیک به 60 درصد صادرات ما به اورآسیا محصولات کشاورزی، باغی، لبنی و دامی است، یکی از مشکلات مان که باید در روند تجارت آزاد یک بار برای همیشه حل شود مصوبات ستاد تنظیم بازار است؛ زمانی تخم مرغ، گوجه یا محصولات کشاورزی که در داخل گران و کمیاب می شوند ستاد تنظیم بازار برای مدیریت بازار تصمیم به ممنوعیت صادرات می گیرد این موضوع یکی از بزرگترین مشکلات است.
وی افزود: هیچ صادرکننده ایرانی در این شرایط در روسیه، قزاقستان، ارمنستان و …جرات ندارد قرارداد سه ساله، پنج ساله یا بلند مدت در این حوزه های پرریسک امضا کند، چون شاید شش ماه یک سال صادر کند ستاد تنظیم بازار صادرات محصول را برای سه یا شش ماه ممنوع می کند در این صورت صادر کننده ایرانی متحمل خسارت می شود و اعتبار و آبرویش از بین می رود، بسیار برای ایران سخت خواهد شد که دوباره آن بازار را به دست بیاورد.
شناخت بازار و فراهم سازی زیرساخت ها لازمه توسعه صادرات
در ادامه احد ذورحمی، دبیر انجمن ستصا در خصوص اقدامات این انجمن برای صادرات به اوراسیا گفت: اگر به این مرحله برسیم قطعا اورآسیا با این 5 کشور پتانسیل بالایی دارند برای اینکه بتوانیم ماشین آلات صادر کنیم، به جز روسیه که خودش ماشین ساز است، 4 کشور دیگر برای تجهیزات و ماشین آلاتی که در کشورمان تولید می شود بسیار پتانسیل بالایی دارند.
ذورحمی در خصوص موانع صادرات ماشین آلات و تجهیزات به کشورهای عضو اوراسیا گفت: مانعی نیست، در حال حاضر که موافقت نامه تجارت آزاد نیست مثل بقیه کشورهاست، موانع برای صادرات همیشه بوده این یک موضوع کلی و عمومی است، با همه کشورها یک سری مقرراتی داریم که به صورت مشترک برای همه کشورهاست، مانع خاصی وجود ندارد اما هنوز در این کشورها صادرات را شناسایی نکردیم و هنوز بازارهایشان را نمی شناسیم.
وی افزود: مرحله اول شناخت این بازارهاست، توسعه بازار باید داشته باشیم، بعد زیرساخت های این کار را فراهم کنیم و بتوانیم صادرات را انجام دهیم، می دانیم نیاز دارند، ماشین آلات غذایی و تجهیزات سازی مان در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی فوق العاده است.
ذورحمی در خصوص خواسته صنعتگران و صادرکنندگان از دولت در ارتباط با تجارت با اوراسیا گفت: این امکان را فراهم کنند که نیازهای بازار را شناسایی کنیم؛ یعنی در این دورهمی ها و جلساتی که چند روز پیش در اصفهان برگزار شد، یکی از کشورهای اورآسیا هم حضور داشته باشند. در این صورت می توانیم بازار را بهتر بشناسیم.
وی ادامه داد: در وهله اول باید بازارشان را شناسایی کنیم آنها هم ما را نمی شناسند. پتانسیل های سازندگی ما را نمی دانند، بازار خودمان را به طور کامل پیدا نکردیم، این ارتباطات باید قوی شود، باید این ارتباطات از طریق نمایشگاه و سمینار فراهم شود که از این موقعیت ها استفاده کنیم.
بازار اوراسیا یک فرصت بی نظیر است
در ادامه امیر عابدی، رئیس کمیسیون صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی نیز در خصوص تجارت با اوراسیا گفت: در حال مذاکرات برای پیوستن قطعی به مذاکراتی که با اورآسیا داریم بحث لیست منفی که در دستور کار هست، یکی از بحث های کارشناسی که به خوبی پیش برود ما بتوانیم به امید خدا تا چند مدت دیگر واقعیت هایی که بین دو کشور و کشورهای منطقه هست را به خوبی ترسیم کنیم و بتوانیم به تجارت آزاد برسیم.
وی ادامه داد: باید برای صادرات پیش زمینه هایی را داشته باشیم نقش بخش حاکمیتی و دولتی و بخش خصوصی همین طور که مستحضرید بسترهای لازم در حوزه تجارت خارجی باید با ثبات در حوزه اقتصاد کلان پیش بیاید؛ یعنی اینکه ما باید در حوزه صادرات اقداماتی انجام دهیم که صادر کننده مطمئن شود که کاری انجام می دهد با ریسک کمتری است و منافع پایدار در این بخش دارد؛ لذا ما بازار اورآسیا را به عنوان یک فرصت بی نظیر می دانیم و این موافقت نامه را تمرینی برای اینکه در موافقت نامه های بین المللی بتوانیم مثل تجارت جهانی وارد شویم می دانیم، در خصوص محاسن این مباحث صحبت کردیم اما باید در مورد اقداماتی که بخش خصوصی و حاکمیتی انجام دهند بیشتر بحث کنیم.
عابدی افزود: در حوزه بخش خصوصی اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان با توجه به پیگیری های مجدانه ای که انجام داد یکی از موانع اصلی در توسعه اقتصادی با یکی از کشورهای قدرتمند حوزه اورآسیا یعنی قزاقستان بحث موانع روادید بود که با سفر رئیس جمهور قزاقستان و مذاکراتی که با دولت داشتند موافقت نامه لغو روادید 14 روزه بین دو کشور انجام شود و برای شهروندان ایرانی و فعالان اقتصادی از روز عید قربان عملیاتی شد.
رئیس کمیسیون صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی یادآور شد: این موضوع فرصت بی نظیری برای حضور ما در کشورهای اورآسیا ایجاد می کند تنها کشوری که لغو قرارداد داریم با قزاقستان شروع شده پس یکی از موانعی که در توسعه همکاری بود کنار گذاشته شد. نکته دوم در حوزه لجستیک است، باید در حوزه زیرساخت حمل و نقل، ریلی و دریایی سرمایه گذاری صورت بگیرد که تجار خصوصا تجاری که صنایع کوچک و متوسط هستند به راحتی به این بازار دسترسی داشته باشند.
وی ادامه داد: نکته سوم مبادلات بانکی به عنوان یکی از موانع اصلی تجاری است، هفته پیش از قزاقستان آمدیم، بزرگترین نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی را بعد از سفر رئیس جمهور طی یک برنامه ریزی فشرده با همکاری وزارت امور خارجه، سازمان توسعه تجارت و سفارت ما در شهر آلماتی برگزار کردیم بیش از یکصد فعال اقتصادی و 65 شرکت در این نمایشگاه کالا و خدمات خودشان را عرضه کردند و بسیار فرصت خوبی بود که نکاتی که دوستان اشاره داشتند مثل حضور در نمایشگاه اختصاصی یا پاویون نمایشگاهی می تواند کمک کند به اینکه ما کالایمان را معرفی کنیم و شریک تجاری مان را پیدا کنیم، باید در نظر داشته باشیم به هر شکل قواعد و قوانین این کشورها هر کدام ویژگی های خودش را دارد آن چیزی که امروز با قرقیزستان دوستان کار می کنند با قزاقستان آن طور نیست.